توضیحات

الکتروموتور اسموک چیست و چه کاربردی دارد؟

مقدمه

تأمین امنیت در ساختمان‌ها و تأسیسات تجاری و صنعتی، از جمله مراکز خرید، کارخانه‌ها، انبارها، پارکینگ‌ها، تونل‌ها و دیگر مکان‌هایی که افراد زیادی در آنجا رفت‌وآمد می‌کنند، یکی از نگرانی‌های اصلی طراحان و صاحبان این مجموعه‌هاست. حتی یک آتش‌سوزی کوچک در یک فضای بسته مانند تونل می‌تواند خطرات زیادی به دنبال داشته باشد. گرما و گازها به سرعت در این فضاها جمع می‌شوند و پراکنده شدن آن‌ها به سختی صورت می‌گیرد. گاز سمی مونوکسید کربن که در تونل محبوس می‌شود، می‌تواند به سرعت به سطوح کشنده برسد. برای افزایش شانس نجات افراد، باید تخلیه دود بلافاصله شروع شود و در طول مدت آتش‌سوزی یا تخلیه ادامه یابد. در این شرایط، استفاده از الکتروموتور اسموک و موتور تخلیه دود مخصوص بسیار ضروری است، زیرا موتورهای معمولی برای چنین شرایطی مناسب نیستند و برای حفظ ایمنی تونل، به موتورهای تخصصی تخلیه دود نیاز است.

معرفی الکتروموتور اسموک

برای تضمین گردش مناسب هوا در فضاهای بسته، از جمله تونل‌ها، از سیستم‌های تهویه و تخلیه دود استفاده می‌شود که نقش حیاتی در حفظ ایمنی این محیط‌ها دارند. موتورهای این سیستم‌ها که به موتورهای «تخلیه دود» یا «اسموک» معروفند، باید در برابر حرارت بسیار بالای ناشی از آتش‌سوزی مقاوم باشند و حتی در این شرایط سخت نیز به عملکرد خود ادامه دهند تا امکان تخلیه دود و کاهش خطرات ناشی از آن فراهم شود.

در اصل، یک الکتروموتور اسموک شباهت زیادی به سایر موتورهای القایی الکتریکی کم ولتاژ صنعتی با پوسته چدنی دارد. تفاوت اصلی در سازگاری آن برای مقاومت در برابر حرارت است که شامل استفاده از بلبرینگ‌های ویژه حاوی گریس مقاوم در برابر دمای بالا و کابل‌های مقاوم در برابر حرارت می‌شود. حتی مواد عایق موتور نیز باید به طور خاص انتخاب شوند تا بتوانند در برابر دماهای بالا مقاومت کنند. طراحی موتورها باید با خواسته‌ها و نیازهای مختلف هر پروژه سازگار باشد.

ویژگی‌های فنی و مزایای موتور تخلیه دود

• در شرایط عادی: به عنوان موتور ورودی هوا عمل کرده و گردش مناسب اکسیژن را در فضای بسته تونل تضمین می‌کنند.
• در شرایط اضطرار: قادر به تحمل دمای بالا بوده و تخلیه سریع دود، جلوگیری از گسترش آتش، یکسان‌سازی فشار و باز نگه داشتن مسیرهای فرار و نجات را فراهم می‌کنند و در نتیجه، آسیب‌های احتمالی بعدی را کاهش می‌دهند. همچنین با کاهش تنش حرارتی روی قطعات، از تجهیزات موجود در تونل محافظت می‌کنند.

انواع موتورهای اسموک

موتورهای تخلیه دود معمولاً در دو نوع کاربرد استفاده می‌شوند: جت فن‌ها و فن‌های محوری، که برای تهویه معمولی و شرایط اضطراری آتش‌سوزی مناسب هستند.

این هواکش‌ها علاوه بر تخلیه دود، گازها و گرما، هوای تازه را نیز به داخل تونل می‌فرستند تا افراد بتوانند به راحتی فرار کنند یا عملیات نجات انجام شود. با حفظ مسیرهای تخلیه بدون دود، نیروهای امدادی نیز می‌توانند به راحتی به محل آتش‌سوزی دسترسی پیدا کنند. علاوه بر این، از این فن‌ها می‌توان برای ایجاد اختلاف فشار بین بخش‌های مختلف تونل و جلوگیری از انتشار دود، گاز و آتش استفاده کرد که در این شرایط، قابلیت VSDها (درایوهای سرعت متغیر) در تغییر سریع جهت جریان هوا، بسیار مهم است.

در حالت ایده‌آل، این موتورها توسط درایوهای سرعت متغیر (VSD) کنترل می‌شوند تا بتوان سرعت فن را بر اساس نیاز تنظیم کرد و محدود به حالت «خاموش» یا «سرعت حداکثر دائم» نباشد. در سیستم‌های کنترل تونل مدرن، VSDها با دریافت اطلاعات از حسگرهایی که میزان آلاینده‌ها را اندازه‌گیری می‌کنند، سرعت فن را تنظیم می‌کنند. هنگام وقوع آتش‌سوزی، موتورها به وظیفه اصلی خود یعنی تأمین تهویه خروجی تغییر وضعیت می‌دهند.

اگرچه سازندگان تونل این موارد را در طراحی خود لحاظ می‌کنند، اما ایمنی مرتبط با دود در نهایت به همکاری مؤثر بین سازندگان فن‌های تهویه و موتورها بستگی دارد. استفاده از موتورهای تخصصی و تأیید شده برای تخلیه دود، نقطه شروع خوبی است، اما بررسی دقیق سایر مسائل و انتخاب‌ها توسط متخصصان، ایمن‌ترین و مطمئن‌ترین نتایج را تضمین می‌کند.

کاربردهای موتور تخلیه دود در فضاهای مختلف

• تونل های جاده ای یا زیرزمینی،
• مراکز خرید تک طبقه و چند طبقه
• ساختمان ها و انبارهای صنعتی تک و چند طبقه
• راه پله ها
• کارخانه ها و انبارها
• پارکینگ های سرپوشیده
• تئاترهاو سینماها
• فرودگاه ها
• مکان های دیگر برای کاهش اثرات آتش سوزی

استانداردها و گواهینامه‌های معتبر

همانطور که موتورهای مورد استفاده در محیط‌های انفجاری تابع مقررات سختگیرانه‌ای هستند، موتورهایی که برای تخلیه دود از تونل‌ها استفاده می‌شوند نیز باید استانداردهای تأییدیه سختگیرانه‌ای را رعایت کنند. در واقع، عملکرد ایمن این موتورها آنقدر حیاتی است که سازندگان فن باید نه تنها به رعایت مقررات اکتفا نکنند، بلکه برای اطمینان بیشتر از قابلیت اطمینان و عملکرد آن‌ها، تلاش بیشتری انجام دهند.

بررسی استاندارد EN 12101-3 و الزامات آن

در اتحادیه اروپا، الزامات ایمنی برای موتورها و فن‌های مورد استفاده در سیستم‌های تهویه فضاهای عمومی بسته یا زیرزمینی توسط استاندارد اروپایی EN 12101-3 تعریف شده است. این استاندارد به عنوان معتبرترین استاندارد بین‌المللی در این زمینه شناخته می‌شود. این استاندارد، الزامات، روش‌های آزمایش و روش‌های تأیید را برای هواکش‌ها و موتورها مشخص می‌کند و جزئیات دقیقی مانند نحوه نصب فن‌ها به صورت عمودی یا افقی را نیز شامل می‌شود. اساساً، یک موتور تخلیه دود باید قادر به کار در دمای بالا باشد و این عملکرد را باید برای مدت زمان طولانی حفظ کند تا امکان فرار از آتش فراهم شود. استاندارد EN 12101-3 بر اساس درجه حرارت ترکیب موتور و فن، کلاسهای مختلفی را تعیین می‌کند.

نکات مهم در خرید و انتخاب موتور اسموک

در هر پروژه‌ای، قیمت یک عامل کلیدی است، اما هزینه‌ها هرگز نباید به قیمت کاهش ایمنی تمام شوند. علاوه بر هزینه خرید اولیه، خریداران باید هزینه‌های جاری سیستم را نیز در نظر بگیرند. سیستم‌های تهویه معمولاً مصرف انرژی بالایی دارند، بنابراین استفاده از موتورهای با راندمان بالا، از نظر اقتصادی و زیست‌محیطی، بسیار حائز اهمیت است.استفاده از درایوهای سرعت متغیر (VSD) باعث افزایش بازدهی، کاهش مصرف برق و استهلاک، و افزایش عمر تجهیزات می‌شود.

نتیجه گیری

موتورهای اسموک در حفظ ایمنی فضاهای بسته در مواقع اضطراری نقش حیاتی دارند و انتخاب و نصب صحیح آن‌ها بر اساس استانداردها بسیار مهم است.